Ngày 25/8/2023, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội phối hợp cùng Bộ Y tế và Phúc lợi xã hội Nhật Bản, Đại sứ quán Nhật Bản tổ chức Hội thảo “Nhìn lại chặng đường hợp tác trong lao động, việc làm và an sinh xã hội 50 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Nhật Bản”.
Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết, 50 năm qua, hai nước đã xây dựng nhiều khung khổ pháp lý quan trọng cho quan hệ song phương và cùng tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Đặc biệt, các chuyến thăm thường xuyên của lãnh đạo cấp cao hai nước trong những năm gần đây là minh chứng cho sự tin cậy cao, thể hiện bước phát triển vượt bậc trong quan hệ song phương hai nước.
Hiện nay, Việt Nam hiện đang đứng đầu danh sách các quốc gia có số lượng thực tập sinh được phái cử sang Nhật Bản. Chương trình thực tập sinh giữa hai nước đã được triển khai từ năm 1992 và đã trở thành một hình thức hợp tác quan trọng giữa Việt Nam và Nhật Bản. Trong số 15 nước phái cử thực tập sinh sang Nhật, Việt Nam là nước đứng đầu cả về số lượng thực tập sinh nhập cảnh hàng năm và số lượng thực tập sinh đang thực tập tại nước này. Hiện tại có hơn 200.000 thực tập sinh Việt Nam đang thực tập tại Nhật Bản (chiếm hơn 50% tổng số thực tập sinh nước ngoài tại Nhật Bản).
Theo số liệu thống kê, tính đến tháng 10 năm 2021, có khoảng 400.000 người Việt Nam đang làm việc tại Nhật Bản dưới chương trình thực tập sinh. Đây là con số cao nhất so với bất kỳ quốc gia nào khác.
Chương trình thực tập sinh giữa Việt Nam và Nhật Bản mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên. Đối với Việt Nam, nó tạo ra cơ hội cho người lao động có thể trau dồi kỹ năng, kiến thức và thu nhập tại Nhật Bản. Đồng thời, việc gửi lao động đi làm việc ở nước ngoài cũng giúp giảm áp lực về việc thất nghiệp và tạo nguồn thu nhập cho gia đình.
Đối với Nhật Bản, chương trình thực tập sinh từ Việt Nam cung cấp nguồn lao động giá rẻ và có kỹ năng cho các ngành công nghiệp như chế biến thực phẩm, xây dựng, chăm sóc người già, làm việc trong nông nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Điều này giúp Nhật Bản đáp ứng nhu cầu lao động trong các ngành công nghiệp đang phát triển.
Tuy nhiên, chương trình thực tập sinh cũng gặp phải một số vấn đề, bao gồm việc bảo vệ quyền lợi của người lao động và đảm bảo điều kiện làm việc an toàn và công bằng. Cả hai nước đang nỗ lực để cải thiện và nâng cao chất lượng chương trình này.
Theo Thứ trưởng Lê Văn Thanh, nhằm bảo vệ quyền lợi toàn diện cho người lao động hai nước làm việc trên lãnh thổ của nhau trong bối cảnh số lượng nhân lực đôi bên ngày càng tăng, Việt Nam – Nhật Bản đang trao đổi về việc đàm phán để đi đến ký kết Hiệp định bảo hiểm xã hội song phương. Đây là một mốc mới trong quan hệ hợp tác về đảm bảo an sinh xã hội cho người dân hai quốc gia.
Thời gian qua, Việt Nam và Nhật Bản có nhiều hoạt động hợp tác trải dài trong các lĩnh vực lao động, việc làm, phát triển nhân lực, an sinh xã hội đem lại nhiều lợi ích kinh tế cho người dân và doanh nghiệp của cả hai bên.
Những năm gần đây, số lao động Việt Nam sang Nhật làm việc chiếm trên 50% số lao động đi làm việc ở nước ngoài hằng năm. Tính đến tháng 12/2022, tổng số lao động Việt Nam hiện sinh sống và làm việc tại Nhật Bản là 345.000 người.
Tổng quan, chương trình thực tập sinh giữa Việt Nam và Nhật Bản đã mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên và đóng góp vào quan hệ hợp tác và phát triển kinh tế giữa hai quốc gia.
Chia sẻ tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Lao động Phúc lợi Nhật Bản Hanyuda Takashi cho biết, từ khi Việt Nam – Nhật Bản bắt đầu mối quan hệ ngoại giao chính thức vào năm 1973 đến nay, các hoạt động hợp tác được xây dựng trong rất nhiều lĩnh vực như trao đổi nhân lực, hoạt động kinh tế, văn hóa và thể thao…
Vấn đề trao đổi nhân lực giữa hai nước, Nhật Bản hiện tiếp nhận số lao động lớn nhất từ Việt Nam. Tính đến thời điểm cuối tháng 12/2022, có khoảng 176.000 thực tập sinh kỹ năng và 77.000 thực tập sinh kỹ năng đặc định của Việt Nam sinh sống, làm việc trên đất Nhật.
Ông Hanyuda Takashi cho biết, Chính phủ Nhật Bản đang xem xét lại hệ thống thực tập kỹ năng và lao động kỹ năng đặc định. Việc rà soát, điều chỉnh lần này không phải là bãi bỏ chế độ thực tập sinh kỹ năng mà vì mục tiêu giúp người lao động nước ngoài, trong đó có lao động Việt Nam, sau khi sang Nhật có thể an tâm sinh sống và làm việc lâu dài tại đây.
Hợp tác toàn diện trong lĩnh vực lao động, phát triển triển nguồn nhân lực
Trong khuôn khổ chương trình hội thảo, các đại biểu đến từ Cục Quản lý lao động ngoài nước, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Vụ Bảo hiểm Xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội), Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Viện Phát triển nguồn nhân lực Việt Nam – Nhật Bản… đã có nhiều ý kiến trao đổi về tình hình hợp tác trong lĩnh vực lao động và di cư lao động; hiệp định BHXH giữa 2 nước; hiệu quả việc thiết lập đường dây nóng (hotline) 111 về giải pháp phòng, chống mua bán người; hoạt động của tình nguyện viên tại Trung tâm bảo trợ xã hội hoặc Trung tâm/Bệnh viện phục hồi chức năng; thực trạng và tiềm năng phát triển nguồn nhân lực… Các ý kiến đều ghi nhận và đánh giá cao sự hợp tác, hỗ trợ của Nhật Bản đối với lĩnh vực lao động, việc làm và an sinh xã hội của Việt Nam.
Việt Nam và Nhật Bản đang phối hợp triển khai Dự án “Hỗ trợ kết nối thông tin việc làm cho người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng” nhằm hỗ trợ người lao động Việt Nam tìm việc phù hợp tại nước ngoài theo đúng nhu cầu nguyện vọng; hỗ trợ người lao động sau khi về nước tiếp cận đầy đủ thông tin việc làm trong nước thông qua tuyển dụng từ các doanh nghiệp; hỗ trợ các doanh nghiệp dịch vụ tiếp cận tốt hơn với lao động có nhu cầu việc làm…
Trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp và phát triển nguồn nhân lực, Nhật Bản hỗ trợ Việt Nam hoàn thành hệ thống đánh giá kỹ năng nghề đáp ứng nhu cầu của ngành công nghiệp phụ trợ và phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng ưu tú tại Việt Nam trong một số ngành nghề như cơ khí điện, điện, điện tử của ngành công nghiệp phụ trợ nhằm đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp.
Trong lĩnh vực phòng, chống mua bán người, Chính phủ Nhật Bản hỗ trợ xây dựng đường dây nóng phòng, chống mua bán người. Dự án Đường dây nóng 111 “Tăng cường tư vấn, hỗ trợ nạn nhân mua bán người ở cấp độ khu vực” là dự án đầu tiên tập trung vào thiết lập và phát triển đường dây nóng phòng, chống mua bán người tại Việt Nam. Dự án hỗ trợ hiệu quả hoạt động tư vấn, hỗ trợ nạn nhân mua bán người tại các vùng địa phương.
Hai bên cũng đẩy mạnh thông qua đào tạo, nâng cao trình độ cho cán bộ trong lĩnh vực phục hồi chức năng chăm sóc người khuyết tật, người cao tuổi bảo trợ xã hội. Đặc biệt, chương trình tình nguyện viên Nhật Bản đã thường xuyên cử tình nguyện viên vật lý trị liệu sang Việt Nam làm việc, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ các bệnh viện chỉnh hình và phục hồi chức năng.
Chy Lê
