(Đà Nẵng) – Chiều nay (28/8/2025), chào mừng Đại lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2025) ; Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám, phối hợp với Bảo tàng Đà Nẵng, đã khai mạc triển lãm “Văn Miếu – Quốc Tử Giám không gian văn hóa từ tri thức ngàn năm”. Triển lãm sẽ mở cửa đến ngày 14/9/2025 tại Bảo tàng Đà Nẵng (số 31 đường Trần Phú, Đà Nẵng).
Triển lãm được thiết kế với ý tưởng kết nối biểu tượng Khuê Văn Các, ngôi sao văn hiến của đất Thăng Long cùng cầu Rồng và cầu sông Hàn, biểu tượng năng động của thành phố Đà Nẵng, như một sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống ngàn đời và tinh thần sáng tạo, hội nhập ngày nay.
Với mong muốn đưa hình ảnh di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu – Quốc Tử Giám đến gần hơn với công chúng miền Trung, du khách đến Đà Nẵng trọng dịp đại lễ; triển lãm giới thiệu gần 100 bức ảnh, tranh, hiện vật và tư liệu chọn lọc, giới thiệu toàn diện về Văn Miếu – Quốc Tử Giám, trường đại học đầu tiên của Việt Nam, nơi tôn vinh truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo và tinh thần học tập suốt đời.
Theo Nhà Nghiên cứu Nguyễn Văn Tú, viết trong tạp chí Thế giới Di Sản, số 10/2011 , bài: “Tên gọi của Quốc Tử Giám trong lịch sử”, thì Văn Miếu – Quốc Tử Giám ra đời vào năm 1070 tại vị trí như hiện nay. Văn Miếu khởi thủy là là nơi thờ Khổng Tử cùng các tiền hiền Nho học, đồng thời là nơi học tập của Hoàng Thái tử. Ở Việt Nam vào đầu thế kỷ XI Nho Giáo chưa phát triển, nhưng nhà Lý đã chọn Nho Giáo là hệ tư tưởng chính.
Đại Việt sử ký toàn thư: Năm Bính Thìn, niên hiệu Anh Vũ Chiêu Thắng thứ 1 (1076), “chọn viên quan văn chức, người nào biết chữ cho vào Quốc Tử Giám”. Đây là lần đầu tiên, tên gọi “Quốc Tử Giám” xuất hiện trong chính sử (Nước ta), năm 1076 là năm giới Sử học thống nhất về cột mốc ra đời của Quốc Tử Giám. Quốc Tử Giám được định nghĩa là tên gọi Trường Quốc học cao cấp đầu tiên của Việt Nam, nơi học tập của con em trong hoàng gia và những quần thần (văn thần và tụng thần) có học.
Buổi đầu quy mô còn nhỏ, Quốc Tử Giám chỉ dành riêng cho Hoàng Thái tử, sau này được mở rộng cả về quy mô và đối tượng theo học, với mục đích đào tạo quan lại cho triều đình. Tên gọi Quốc Tử Giám cũng được được chính thức gọi từ lúc này (1076) cho đến nay. Xét về tên gọi thì trong một số giai đoạn lich sử, Quốc Tử Giám được gọi với tên khác: Dưới thời nhà Trần Quốc Tử Giám được gọi là Quốc Tử Viện. Dưới thời nhà Lê tên gọi là Thái Học (Thái Học Viện). Năm 1483 niên hiệu Hồng Đức thứ 14, vua Lê Thánh Tông cho tu sửa lớn văn Miếu Quốc Tử Giám, quy mô được mở rộng hơn, với một quần thể quy mô, kiến trúc, công năng đầy đủ như một trường đào tạo bậc học cao.
Cuối cùng, Văn Miếu – Quốc Tử Giám vẫn được xem là tên gọi cụ thể, chỉ rõ chức năng của từng bộ phận cấu thành nên khu vực này. Đó cũng chính là tên gọi chính thức, được dùng từ khi mới thành lập cho đến ngày nay. Nhiều nhà nghiên cứu xem Văn Miếu – Quốc tử Giám là tiền thân của trường đào tạo cao học đầu tiên của Việt Nam, nơi đào tạo quan lại cấp cao của nhà nước phong kiến.
Nội dung triển lãm gồm 3 phần: Phần 1 chủ đề “Văn Miếu – Quốc Tử Giám trong dòng chảy lịch sử”, giới thiệu những dấu mốc quan trọng của di tích, hệ thống 82 bia Tiến sĩ, Di sản tư liệu thế giới được UNESCO công nhận. Phần 2, chủ đề “Không gian kiến trúc và cảnh quan đặc trưng”, trưng bày hình ảnh, tư liệu về Khuê Văn Các, Giếng Thiên Quang, cổng Văn Miếu, khu Thái Học… những công trình kết tinh nghệ thuật kiến trúc truyền thống và tư tưởng Nho học Việt Nam và phần 3 “Phát huy giá trị di sản trong thời đại mới”, giới thiệu hoạt động ngoại giao, giáo dục di sản, tour đêm trải nghiệm, sự kiện văn hóa – khoa học, hội thảo quốc tế và các sản phẩm văn hóa sáng tạo gắn với Văn Miếu – Quốc Tử giám.
Bên cạnh trưng bày, trong phiên khai mạc triển lãm còn có chuỗi hoạt động giáo dục và trải nghiệm di sản dành cho công chúng: Trò chơi Khám phá linh vật trên iPad và trải nghiệm in tranh linh vật; Trải nghiệm đóng sách bằng giấy Dó theo phương pháp truyền thống; In mộc bản chữ Hán cổ và hoa văn bia Tiến sĩ.
“Trải qua hơn 900 năm, dưới các triều đại Lý, trần Lê, Văn Miếu – Quốc Tử Giám ngày càng phát triển, mở rộng trở thành trung tâm giáo dục cấp cao nhất, lớn nhất của các triều đại quân chủ Việt Nam, nơi đào tạo hàng ngàn các bậc đại khoa, hiền tài của đất nước.
Văn Miếu – Quốc Tử Giám ngày nay là Di tích Quốc gia đặc biệt, là biểu tượng của trí tuệ Việt nơi lưu giữ, tôn vinh những truyền thống quý báo của dân tộc như truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo, tôn trọng và biểu dương hiền tài của đất nước. Di tích hiện nay là điểm đến quan trọng, hàng đầu của thủ đô và cả nước, hàng năm đón tiếp hàng triệu lượt du khách đến tham quan, tim hiểu, nghiên cứu, là điểm đến của hàng trăm đoàn khách ngoại giao quan trọng của Đảng và nhà nước, trong đó có nhiều đoàn khách là nguyên thủ quốc gia và hàng ngàn đoàn khách ngoại giao khác.
Triển lãm lần này không chỉ là dịp để công chúng miền Trung, đặc biệt là thành phố Đà Nẵng tìm hiểu về một di sản quý báu của dân tộc, của cha ông,mà còn là hoạt động thiết thực chào mừng 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; góp phần khẳng định truyền thống hiếu học, trọng hiền tài, nền tảng bền vững cho sự phát triển đất nước hôm nay, khích lệ tinh thần hiếu học của người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Đà Nẵng”, TS.Nguyễn Văn Tú , Phó Giám đốc Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám chia sẻ.
Trước đó, chiều ngày 26/8/2025, chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025); 80 năm ngày Truyền thống ngành Văn hóa (28/8/1945 – 28/8/2025); thiết thực chào mừng Đại hội lần thứ XXIII Đảng bộ thành phố Đà Nẵng (nhiệm kỳ 2025 – 2030), Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã khai mạc Triển lãm mỹ thuật với chủ đề “Mỹ thuật trẻ – Đà Nẵng 2025”.
“Triển lãm “Mỹ thuật trẻ – Đà Nẵng 2025” đem đến cho công chúng và người yêu nghệ thuật thị giác, những cảm nhận về một triển lãm trẻ trung, tươi mới, giàu sức sống; tạo cơ hội để người dân dễ dàng tiếp cận, thưởng thức nghệ thuật và đồng hành cùng sự phát triển của mỹ thuật trẻ, đặc biệt trong thời gian diễn ra đại lễ quan trọng của đất nước”, Thạc sỹ Nguyễn Thị Trinh, Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng bày tỏ cho biết.
Đây là lần thứ hai (lần đầu năm 2023) Triển lãm “Mỹ thuật trẻ”, hoạt động nghệ thuật giàu ý nghĩa, quy tụ các họa sĩ trẻ đến từ Đà Nẵng và Huế, cùng góp mặt phục vụ công chúng và du khách trong dịp lễ quan trọng của đất nước. Từ hơn 70 tác phẩm gửi về, Ban tổ chức đã tuyển chọn 40 tác phẩm của 26 tác giả để trưng bày tại triển lãm.
Các tác phẩm được sáng tác trong thời gian từ năm 2023 đến nay, thể hiện bằng nhiều ngôn ngữ tạo hình phong phú và chất liệu đa dạng như sơn dầu, sơn mài, đồ họa…. Mỗi tác phẩm phản ánh góc nhìn mới mẻ về con người, quê hương, đất nước trong thời kỳ hội nhập và phát triển, đồng thời thể hiện tinh thần lao động nghệ thuật bền bỉ, tình yêu quê hương và khát vọng cống hiến của thế hệ nghệ sĩ trẻ.
“Triển lãm “Mỹ thuật trẻ – Đà Nẵng 2025” không chỉ đơn thuần là sự kiện trưng bày nghệ thuật, mà còn là không gian giao lưu, kết nối và chia sẻ kinh nghiệm sáng tác giữa các họa sĩ trẻ khu vực miền Trung; đồng thời, hy vọng ngôn ngữ mỹ thuật với tiếng nói riêng sẽ gắn kết chan hòa và sâu sắc hơn các nghệ sĩ trẻ của hai địa phương cũ của thành phố Đà Nẵng mới; truyền thêm cảm hứng, động lực để nghệ sĩ trẻ sáng tác, góp phần phát triển phong trào mỹ thuật của thành phố Đà Nẵng nói riêng và cả nước nói chung”, Thạc sỹ Nguyễn Thị Trinh, Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng chia sẻ cảm xúc.
Trần Ngọc