Chiều 25/9/2025, tại Trường Đại học Khoa học (Đại học Huế), Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật TP Huế phối hợp cùng nhiều đơn vị tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Phát triển đô thị Huế: Xanh – Thông minh – Bền vững”. Sự kiện quy tụ hàng chục nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước, với 29 tham luận đóng góp, nhằm nhìn lại hành trình phát triển của Cố đô và đề xuất giải pháp chiến lược cho tương lai.
Bước ngoặt lịch sử của Huế
Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Huế vừa chính thức trở thành thành phố trực thuộc Trung ương từ đầu năm 2025, một cột mốc lịch sử đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của vùng đất Cố đô. Quyết định này không chỉ mở ra cơ hội mới trong việc huy động nguồn lực, phát huy tiềm năng và nâng cao vị thế Huế trên bản đồ quốc gia, mà còn đặt ra những yêu cầu, thách thức lớn về quản trị và phát triển đô thị. Ở bình diện toàn cầu, Huế cũng đang chịu tác động từ những vấn đề chung của thế giới như biến đổi khí hậu, sức ép đô thị hóa, nguy cơ suy thoái môi trường và đòi hỏi ngày càng cấp bách của tiến trình phát triển bền vững.
Phát biểu đề dẫn, TS. Hồ Đắc Thái Hoàng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT TP. Huế nhấn mạnh: “Xây dựng Huế trở thành đô thị văn hóa, di sản, sinh thái, cảnh quan, thân thiện môi trường và thông minh không chỉ là mục tiêu chiến lược mà còn là con đường tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững”.
Di sản – nguồn lực trọng yếu cho phát triển Huế
Một trong những nội dung nổi bật tại hội thảo là việc phân tích vai trò của di sản trong chiến lược phát triển đô thị Huế. Trình bày tham luận, TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa & Thể thao khẳng định: với bề dày hơn 700 năm lịch sử, di sản văn hóa Huế bao gồm hệ thống lăng tẩm, chùa chiền, quần thể di tích Cố đô cùng 8 di sản được UNESCO vinh danh, Huế đang sở hữu nguồn lực “mềm” vô giá để kiến tạo mô hình du lịch bền vững.
Tuy nhiên, theo ông, thực tiễn cũng bộc lộ nhiều hạn chế: sản phẩm du lịch còn đơn điệu, chưa tương xứng với tiềm năng; một số di tích xuống cấp; mối liên kết giữa di sản và đời sống đương đại chưa thật sự sâu sắc. Vì vậy, thách thức lớn đặt ra cho Huế là tìm được lời giải cân bằng: vừa bảo tồn nguyên bản, vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo, để di sản không chỉ là ký ức của quá khứ mà còn trở thành động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế – xã hội trong hiện tại và tương lai.
Du lịch xanh, hướng đi tất yếu của Huế
Trong tham luận tại hội thảo, bà Trần Thị Hoài Trâm, Giám đốc Sở Du lịch cho biết, chỉ trong giai đoạn 2023–2025, ngành du lịch Thừa Thiên Huế đã đạt mức tăng trưởng ấn tượng: năm 2024 đón gần 4 triệu lượt khách, năm 2025 dự kiến vượt mốc 6 triệu lượt, mang về doanh thu khoảng 13.200 tỷ đồng. Thành quả này là kết quả của sự chuyển hướng quyết liệt sang mô hình “du lịch xanh”, gắn kết hài hòa giữa di sản, sinh thái, cộng đồng và công nghệ số.
Theo bà Trâm, Huế đang chứng kiến sự lan tỏa mạnh mẽ của các mô hình farm-stay, homestay nông thôn, du lịch sinh thái tại phá Tam Giang – Cầu Hai hay trải nghiệm khám phá Vườn quốc gia Bạch Mã. Cùng với đó, Festival Huế đã đổi mới theo mô hình “bốn mùa”, tạo sức hút du khách quanh năm, góp phần khẳng định thương hiệu Huế là “Thành phố lễ hội” của Việt Nam và điểm đến hấp dẫn trong khu vực.
Khoa học công nghệ và chuyển đổi số, động lực cho đô thị thông minh
Đại diện Sở Khoa học & Công nghệ cho biết, thời gian qua Huế đã đạt nhiều bước tiến quan trọng: ứng dụng Hue-S với hơn 900.000 lượt tải; 100% dịch vụ công trực tuyến; hệ thống camera AI hỗ trợ an ninh đô thị. Đáng chú ý, kinh tế số hiện chiếm trên 11% GRDP của thành phố, cho thấy nền tảng chuyển đổi số đã hình thành rõ nét.
Tuy nhiên, để vươn tới mục tiêu trở thành đô thị thông minh thực sự, Huế cần một hạ tầng số đồng bộ, trung tâm dữ liệu quy mô lớn cùng đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Trước yêu cầu này, nhiều chuyên gia khuyến nghị thành phố nên đẩy mạnh hợp tác công – tư (PPP) nhằm huy động nguồn lực xã hội, tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình chuyển đổi số.
Giải pháp cho đô thị xanh
Huế vốn được mệnh danh là đô thị xanh với hệ sinh thái đa dạng và dòng sông Hương – “di sản sống” gắn kết thiên nhiên với đời sống con người. Tuy nhiên, áp lực đô thị hóa, tình trạng bê tông hóa vùng ven và nguy cơ lũ lụt ngày càng gia tăng đang trở thành thách thức lớn đối với mục tiêu phát triển bền vững.
Nhóm chuyên gia quốc tế từ Đại học Waseda và Tsukuba (Nhật Bản) đã đưa ra nhiều khuyến nghị mang tính chiến lược: xây dựng “bảo tàng sinh thái cộng đồng” ven sông Hương, áp dụng mô hình “đô thị bọt biển”, phục hồi thảm thực vật và tái tạo kè sinh thái. Những giải pháp này được kỳ vọng sẽ giúp Huế chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời giữ vững bản sắc “đô thị trong thiên nhiên”.
Song song, các tham luận cũng chỉ ra tiềm năng khai thác kinh tế tuần hoàn, phát triển nông nghiệp hữu cơ, công nghiệp văn hóa và dịch vụ sáng tạo dựa trên di sản. Việc tích hợp tiêu chuẩn ESG trong đào tạo nghề du lịch và quản trị doanh nghiệp được xem là hướng đi tất yếu, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo nền tảng cho một đô thị xanh – thông minh – bền vững.
Con người, yếu tố trung tâm của đô thị xanh, thông minh, bền vững
Nếu di sản là nền tảng, công nghệ là công cụ, thì con người chính là yếu tố quyết định để Huế hiện thực hóa khát vọng trở thành đô thị xanh – thông minh – bền vững. Nhiều tham luận từ Đại học Huế nhấn mạnh, trong kỷ nguyên mới, không chỉ hạ tầng hiện đại mà “hạ tầng con người”, nguồn nhân lực chất lượng cao mới là điều kiện tiên quyết.
Đào tạo thế hệ trẻ với tư duy xanh, kỹ năng số và tinh thần khởi nghiệp sáng tạo được xem là chìa khóa mở ra tương lai. Đây không chỉ là nhiệm vụ của ngành giáo dục – đào tạo mà cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, doanh nghiệp và chính quyền địa phương để hình thành hệ sinh thái nhân lực toàn diện, gắn với nhu cầu thực tiễn.
Song song, bài toán nguồn lực tài chính cũng đóng vai trò then chốt. Việc huy động vốn từ xã hội hóa, tận dụng cơ chế đặc thù và đẩy mạnh hợp tác công – tư (PPP) sẽ tạo điều kiện triển khai các dự án hạ tầng, dịch vụ đô thị và đổi mới sáng tạo. Chỉ khi con người được đặt ở vị trí trung tâm, vừa là chủ thể sáng tạo vừa là thụ hưởng thành quả phát triển, Huế mới có thể bước vững chắc trên hành trình xây dựng đô thị của tương lai.
Hội thảo khoa học quốc gia lần này không chỉ dừng lại ở một cuộc gặp gỡ học thuật, mà thực sự trở thành diễn đàn hội tụ trí tuệ, tâm huyết và khát vọng của nhiều thế hệ nhà khoa học, nhà quản lý và bạn bè quốc tế dành cho Huế. Những vấn đề được thảo luận – từ bảo tồn di sản, phát triển du lịch xanh, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, thích ứng biến đổi khí hậu, đến kinh tế tuần hoàn và văn hóa sáng tạo đều xoay quanh một mục tiêu chung: kiến tạo một Huế vừa gìn giữ bản sắc, vừa tiên phong trong xu thế phát triển bền vững của thế kỷ XXI.
Huế, với chiều sâu văn hóa – lịch sử đặc sắc và tầm nhìn “xanh – thông minh – bền vững”, đang đứng trước cơ hội lịch sử để khẳng định vị thế mới, không chỉ trong nước mà cả trên bản đồ khu vực. Hội thảo lần này có thể coi là bước khởi đầu quan trọng, đặt nền móng về tri thức, định hướng chính sách và kết nối nguồn lực, mở ra hành trình vươn mình của Huế trong kỷ nguyên phát triển mới, một đô thị di sản đặc trưng, một thành phố đáng sống, xứng đáng với kỳ vọng của quốc gia và cộng đồng quốc tế.
Nhật Minh – Minh Anh